روخوانی و بررسی صلاحیت های کارشناسی( رشته حسابداری و حسابرسی)
روخوانی و بررسی صلاحیت های کارشناسی( رشته حسابداری و حسابرسی):
الف - صلاحیت های کارشنا سی در مرکز امور مشاوران حقوقی ،وکلا و کارشناسان قوه قضائیه :
صلاحيت "رتبه 3- انجام حسابداري امور خدماتي و بازرگاني و توليدي و صنعتي اشخاص حقيقي و شركتهاي خصوصي با درآمد كل ساليانه تا سقف بيست ميليارد ريال. انجام حسابرسي امور خدماتي و بازرگاني اشخاص حقيقي و شركتهاي خصوصي."
صلاحيت "رتبه 2- انجام حسابداري امور خدماتي و بازرگاني و توليدي و صنعتي اشخاص حقيقي و شركتهاي خصوصي و دولتي با درآمد كل ساليانه تا سقف دويست ميليارد ريال. انجام حسابرسي امور خدماتي و بازرگاني و توليدي و صنعتي و اشخاص حقيقي و شركتهاي دولتي. انجام حسابداري طرحهاي عمراني. انجام حسابرسي طرحهاي عمراني".
صلاحيت "رتبه 1- انجام حسابداري و حسابرسي امور خدماتي و بازرگاني و توليدي و صنعتي اشخاص حقيقي و حقوقي دولتي و خصوصي و نهادهاي عمومي در هر سقف مالي. انجام حسابداري و حسابرسي طرحهاي عمراني. ارزيابي سهام و سهم الشركه. حسابداري و حسابرسي و ارزيابي نهادهاي عمومي و وزارتخانه ها، سازمانها، بنيادها، شهرداري و مؤسسات عام المنفعه."
حدود صلاحیت کارشناسی حسابداری و کارشناسی حسابرسی در هر یک از رتبه ها با کلمات " انجام حسابداری" و "انجام حسابرسی" قبل از تعیین محدوه صلاحیت درج و تفکیک شده است .
حسابداری :
تفاوت انجام حسابداری در رتبه های 3الی 1 شامل تعیین محدوده اشخاص حقیقی و اشخاص حقوقی و سقف درآمد کل سالیانه آنان می باشد.
در رتبه 3 صلاحیت کارشناس در حسابداری ، "انجام حسابداري امور خدماتي و بازرگاني و توليدي و صنعتي اشخاص حقيقي و شركتهاي خصوصي با درآمد كل ساليانه تا سقف بيست ميليارد ريال"می باشد .
در رتبه 2 صلاحیت کارشناس در حسابداری ، "انجام حسابداري امور خدماتي و بازرگاني و توليدي و صنعتي اشخاص حقيقي و شركتهاي خصوصي و دولتی و با درآمد كل ساليانه تا سقف دویست ميليارد ريال و انجام حسابداري طرحهاي عمراني "می باشد .
تفاوت صلاحیت رتبه 3و2در اضافه شدن صلاحیت انجام حسابداری دولتی و حسابداری طرحهاي عمراني به صلاحیت رتبه 2 و افزایش 10برابری سقف درآمد کل سالیانه در رتبه 2 می باشد. و ظاهرا" هیچگونه سقفی برای حسابداری طرحهای عمرانی منظور نشده است چرا که بعد از سقف مالی، انجام حسابداری طرحهای عمرانی آورده شده است .
در رتبه 1 صلاحیت کارشناس حسابداری ، فاقد محدویت سقف و در هر سقف مالی است و انجام حسابداري نهادهاي عمومي و وزارتخانه ها، سازمانها، بنيادها، شهرداري و مؤسسات عام المنفعه. همچنین ارزيابي سهام و سهم الشركه به محدوه صلاحیت اضافه شده است .
حسابرسی:
تفاوت صلاحیت کارشناس حسابرسی در رتبه های 3الی 1 صرفا" شامل تعیین محدوده اشخاص حقیقی و اشخاص حقوقی می باشد و هیچگونه سقف ریالی برای آن تعیین نشده است
در رتبه 3 صلاحیت کارشناس در حسابرسی ، " انجام حسابرسي امور خدماتي و بازرگاني اشخاص حقيقي و شركتهاي خصوصي"می باشد .
در رتبه 2 صلاحیت کارشناس در حسابرسی، " انجام حسابرسي امور خدماتي و بازرگاني و توليدي و صنعتي و اشخاص حقيقي و شركتهاي دولتي و انجام حسابرسي طرحهاي عمراني"
می باشد .
تفاوت صلاحیت کارشناس حسابرسی رتبه 3و2در اضافه شدن صلاحیت انجام حسا برسی امور تولیدی و صنعتی و نیز شركتهاي دولتي و انجام حسابرسي طرحهاي عمراني به صلاحیت رتبه 2 ، می باشد .
توضیح اینکه در رتبه 2" شرکتهای خصوصی" حذف شده و ظاهرا"امور تولیدی و صنعتی اضافه شده ،جایگزین و یا معادل سازی شده است .
در رتبه 1به صلاحیت کارشناس حسابرسی ، انجام حسابرسی نهادهاي عمومي و وزارتخانه ها، سازمانها، بنيادها، شهرداري و مؤسسات عام المنفعه. همچنین ارزيابي سهام و سهم الشركه ، اضافه شده است .
توضیح اینکه عمدتا" ،امور کارشناسی ارجاعی توسط مراجع قضایی ،مشمول صلاحیت حسابرسی ،کارشناس می شود . انجام حسابداری شامل صدور سند،تهیه صورت مغایرت بانکی ،ثبت دفاتر قانونی و مکانیزه و....است و لازم است در هر مورد کار ارجاعی حسابداری و حسابرسی این موارد مد نظر قرارگیرد.این مهم تاثیر 50درصدی دردستمزد کارشناس دارد . دستمزد کارشناسی حسابداری بر مبنای ماده 11تعرفه محاسبه می شود و دستمزد کارشناسی حسابرسی بر مبنای ماده 11و افزایش 50درصدی ماده 25 محاسبه می شود .ازآنجا که هیچ گونه مبنایی برای تعیین صلاحیت ها بشرح فوق اعلام نشده است لذا نحوه اختصاص این صلاحیت ها به کارشناسان با مختصات متعدد موجود از حیث سابقه کار و ....قابل ارزیابی نیست .مثلا" ملاک و مبنای سقف ریالی 20میلیارد و 200میلیارد ( برای رتبه 3و2)در کارشناسی حسابداری و تاثیر مرور زمان بر آن و نیز نحوه تعیین محدوده اشخاص حقیقی و اشخاص حقوقیو...در کارشناسی حسابرسی مشخص نیست . سوابق تجربی لازم برای انجام کارشناسی حسابرسی در هر یک از رتبه های فوق نیز تعیین و اعلام نشده است .مشخص بودن مبانی از جمله سوابق تجربی و ... در هر یک از صلاحیت های فوق می تواند از اعمال سلایق شخصی و....جلوگیری نماید. بدون شک ارزیابی و رتبه بندی حرفه ای نه برمبنای امتحان و گزینش که برمبنای تجربه و توانایی و سنجش کمی و کیفی کارهای انجام شده توسط کارشناس در دوره های معین ، کارآیی بیشتری خواهد داشت.
ب– صلاحیت های کارشنا سی در کانون کارشناسان رسمی دادگستری:
کانون کارشناسان رسمی دادگستری صلاحیتهای کارشناسی در رشته حسابداری و حسابرسی را در 10 ردیف بشرح زیرو بدون تعیین سقف ریالی تعیین نموده است :
1-1 – رسیدگی و حسابرسی امور خدماتی و بازرگانی و حسابهای بانکی اشخاص حقیقی و حقوقی
2-1- حسابداری و حسابرسی موسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی ،ازجمله بنیادها و شهرداریها و سایر موسسات عام المنفعه
3-1- حسابداری و حسابرسی وزارتخانه ها ، سازمانها،و موسسات دولتی و طرحهای عمرانی
4-1- حسابداری و حسابرسی امور تولیدی و صنعتی
5-1-حسابرسی امور مالیاتی
6-1- حسابرسی بانکها ، بیمه ها و موسسات اعتباری
7-1- حسابرسی امور بورس
8-1-ارزیابی سهام و سهم الشرکه شرکتهای خدماتی و بازرگانی
9-1- ارزیابی سهام و سهم الشرکه شرکتهای تولیدی و صنعتی
10-1- ارزیابی سهام و سهم الشرکه بانکها ، بیمه ها و موسسات اعتباری
همچنین شرح صلاحیتها به تفکیک مشخص و درج شده است .
توضیح اینکه از مشخصه های جالب و بجای این صلاحیت ها تعیین سوابق تجربی لازم برای هر یک از صلاحیتها بشرح زیر می باشد :
1-1-صلاحیت پایه طبق مقررات ثبت نام
2-1-لیسانس و فوق لیسانس 5سال و دکتری 3سال سابقه تجربی عملی موثر در دستگاههای اجرایی (پیش نیاز طبق مقررات ثبت نام )
3-1- لیسانس و فوق لیسانس 5سال و دکتری 3سال سابقه تجربی عملی موثر در دستگاههای اجرایی (پیش نیاز طبق مقررات ثبت نام )
4-1- لیسانس و فوق لیسانس 5سال و دکتری 3سال سابقه تجربی عملی موثر در امور تولیدی و صنعتی (پیش نیاز طبق مقررات ثبت نام )
5-1- 5 سال سابقه تجربی موثر کارشناسی رسمی وحداقل 3سال سابقه حسابرسی (پیش نیاز مستلزم داشتن صلاحیتهای ردیفهای 1و2و4)
6-1-8 سال سابقه تجربی موثر کارشناسی رسمی و 3سال سابقه حسابرسی(پیش نیاز مستلزم داشتن صلاحیتهای ردیفهای 1و4)
7-1-10 سال سابقه تجربی موثر کارشناسی رسمی و 3سال سابقه حسابرسی(پیش نیاز مستلزم داشتن صلاحیت ردیف 6)
8-1- -------(پیش نیاز مستلزم داشتن صلاحیت ردیف 1)
9-1----------(پیش نیاز مستلزم داشتن صلاحیت ردیف 4)
10-1-12 سال سابقه تجربی موثر کارشناسی رسمی و حداقل3سال سابقه حسابرسی(پیش نیاز مستلزم داشتن صلاحیت ردیف 6)
با توجه به موارد فوق صلاحیتهای ردیفهای 4الی 1شامل رسیدگی و حسابرسی امور خدماتی و بازرگانی و حسابهای بانکی اشخاص حقیقی و حقوقی ، حسابداری و حسابرسی موسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی ،ازجمله بنیادها و شهرداریها و سایر موسسات عام المنفعه، حسابداری و حسابرسی وزارتخانه ها ، سازمانها،و موسسات دولتی و طرحهای عمرانی و حسابداری و حسابرسی امور تولیدی و صنعتی با داشتن لیسانس و فوق لیسانس 5سال و دکتری 3سال سابقه تجربی عملی موثر در دستگاههای اجرایی و امور تولیدی و صنعتی در بدو ورود اعطا می شود .
با توجه به موارد فوق علت عدم درج و تاکید بر داشتن حداقل سابقه حسابرسی در صلاحیت های 4الی1 مشخص نمی باشد. همچنین با توجه به واقعیتهای حرفه ای حداقل 3سال سابقه حسابرسی برای صلاحیت های ردیفهای 7الی5 هم ناکافی می باشد . سابقه کار 3ساله حسابرسی تنها می تواند حسابرس را با بخشی کوچک از مسائل فنی حسابرسی آشنا سازد . کارشناس رسمی مخصوصا" در امور حسابرسی ،به سطحی از اطلاعات حسابرسی مرتبط با صلاحیت خود نیازمند است که قطعا" سه سال سابقه جوابگوی نیاز و مسئولیت واگذار شده به وی نخواهد بود .موارد فوق در خصوص صلاحیت های 10الی 8 نیز صادق است .بدیهی است سخت گیری اولیه در انتخاب اشخاص جهت سپردن مسئولیت کارشناسی رسمی می تواند به رشد و اعتلای حرفه کمک شایانی بنماید.
ج-مقایسه صلاحیت های کارشناسی( رشته حسابداری و حسابرسی) در کانون کارشناسان رسمی دادگستری و مرکز امور مشاوران حقوقی ،وکلا و کارشناسان قوه قضائیه:
همانطور که در قسمتهای الف و ب مشاهده می شود اختلافهای اساسی در صلاحیت ها،نحوه احراز و سوابق تجربی و تحصیلی بین دو مرجع قانونی فوق وجود دارد . توضیح اینکه صلاحیتهای فوق بر اساس اطلاعات موجود در سایتهای این دو مرجع قانونی می باشد و به نظر می رسد موارد اعلام نشده ای نیز مبنای اعطاء این صلاحیتها وجود دارد ومورد استفاده هر دو مرجع قرار می گیرد که بدلیل عدم دسترسی به این ملاحظات در مورد آنان نمی توان نظری ارائه نمود .
با در نظر گرفتن سابقه فعالیت کانون کارشناسان رسمی دادگستری و قوانین موضوعه آن و نیز ایجاد مرکز امور مشاوران حقوقی ،وکلا و کارشناسان قوه قضائیه براساس قانون برنامه سوم ،انتظار منطقی این بوده است که اعطای پروانه توسط مرکز در رابطه با کارشناسان رسمی(خصوصا" رشته حسابداری و حسابرسی )، براساس سوابق قانونی موجود(کانون) صورت می پذیرفته که این موضوع از سوی مرکز رعایت نشده و مجددا" نسبت به شناسایی و اعلام صلاحیت های جدید اقدام شده است
صرفنظر ازموارد فوق ،پاره ای از اختلافات اساسی به شرح زیر اعلام می شود :
توضیح این نکته ضروری است که دارندگان رتبه 1مرکز(صرفنظر از نحوه اعطاءصلاحیت) به لحاظ برخورداری از سقف صلاحیتها، باستثناء حسابرسی مالیاتی (موضوع بند 5-1صلاحیت های کانون ) از شمول این بررسی مستثناء می باشند.
1-با بررسی صلاحیتهای رتبه های 3و2مرکز با رتبه های معادل آن در کانون همانطوریکه قبلا" عنوان شد صلاحیتهای ردیفهای 4الی 1کانون ،شامل رسیدگی و حسابرسی امور خدماتی و بازرگانی و حسابهای بانکی اشخاص حقیقی و حقوقی ، حسابداری و حسابرسی موسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی ،ازجمله بنیادها و شهرداریها و سایر موسسات عام المنفعه، حسابداری و حسابرسی وزارتخانه ها ، سازمانها و موسسات دولتی و طرحهای عمرانی و حسابداری و حسابرسی امور تولیدی و صنعتی با داشتن لیسانس و فوق لیسانس 5سال و دکتری 3سال سابقه تجربی عملی موثر در دستگاههای اجرایی و امور تولیدی و صنعتی در بدو ورود می توانداعطا شود .(البته طی )در صورتیکه در مرکز ، بخش عمده این صلاحیتها در رتبه های 2و1منظور شده است . همچنین در هر دو مرجع فوق ،اشکال عدم توجه به سابقه کار حسابرسی موثر(مرکز کلیه رتبه ها و کانون رتبه های 4الی 1) ،با توجه به حساسیت صلاحیتهای واگذار شده ،وجود دارد .اگر چه در مرکز شرایط ارتقاءرا گذشت دو سال از سابقه کارشناسی و داشتن حداقل 10گزارش کارشناسی اعلام نموده اند(برای اخذرتبه های 2و1) لیکن بدلیل نامشخص بودن و یا اعلام نکردن شرایط تجربی و تحصیلی مورد نیاز جهت ارتقاء ، بررسی آن غیر ممکن می باشد و راه را برای اعمال سلیقه و....باز گذاشته است .
2- اعطاء صلاحیت حسابرسی امور مالیاتی در کانون (صلاحیت ردیف 5) بعنوان یکی از صلاحیتهای رشته حسابداری و حسابرسی تلقی و با داشتن 5 سال سابقه تجربی موثر کارشناسی رسمی وحداقل 3سال سابقه حسابرسی و داشتن صلاحیتهای ردیفهای (4و2و1)کارشناس رشته حسابداری و حسابرسی ،صلاحیت حسابرسی امور مالیاتی را کسب می نماید و این در حالی است که در مرکز رشته جداگانه ای برای امور مالیاتی در نظر گرفته شده است و در شرح صلاحیت های آنان (کلیه رتبه ها )هیچگونه اشاره ای به امور حسابداری و حسابرسی نشده است .این مغایرت آشکار موجب شده که کارشناسان رسمی کانون با مختصات اشاره شده (یعنی داشتن صلاحیت حسابداری و حسابرسی ) مجاز به کارشناسی امور مالیاتی هم باشند در حالی که کارشناسان امور مالیاتی مرکز محدود به صلاحیت مالیاتی مندرج در شرح صلاحیتشان هستند و عملا" در موقعیت نابرابری قرار دارند.
3- صلاحیت 6-1در کانون به حسابرسی بانکها ، بیمه ها و موسسات اعتباری و صلاحیت 7-1 به حسابرسی امور بورس اختصاص یافته و به ترتیب با 8 سال سابقه تجربی موثر کارشناسی رسمی و 3سال سابقه حسابرسی(پیش نیاز مستلزم داشتن صلاحیتهای ردیفهای 1و4)و10 سال سابقه تجربی موثر کارشناسی رسمی و 3سال سابقه حسابرسی(پیش نیاز مستلزم داشتن صلاحیت ردیف 6) این صلاحیتها اعطاء می شود درحالی که در صلاحیتهای مرکز هیچکدام از این صلاحیتها وجود ندارد (ویا بطور مشخص تعیین نشده است)و معلوم نیست چه کارشناسی که دارای تخصص حسابداری و حسابرسی نیست می تواند به این امور کارشناسی بپردازد(همانند امور مالیاتی )
4-صلاحیتهای 10-1الی8-1 در کانون به ترتیب به ارزیابی سهام و سهم الشرکه شرکتهای خدماتی و بازرگانی، ارزیابی سهام و سهم الشرکه شرکتهای تولیدی و صنعتی، ارزیابی سهام و سهم الشرکه بانکها ، بیمه ها و موسسات اعتباری اختصاص یافته و به ترتیب با داشتن ،پیش نیاز مستلزم داشتن صلاحیت ردیف 1) ،(پیش نیاز مستلزم داشتن صلاحیت ردیف 4) ،12 سال سابقه تجربی موثر کارشناسی رسمی و حداقل3سال سابقه حسابرسی(پیش نیاز مستلزم داشتن صلاحیت ردیف 6) این صلاحیتها اعطاءمی شود.درحالی که در مرکز صلاحیت ارزیابی سهام و سهم الشرکه فقط به صلاحیت رتبه 1 اعطاء می شود و هیچگونه تفکیکی نیز از این بابت بعمل نیامده مضافا" سوابق تجربی لازم در این خصوص نیز اعلام نشده است .
