برنامه هفتم توسعه و تامین اجتماعی

سرمایه های بین النسلی " سازمان تامین اجتماعی کجاست؟

بالاخره پس از کش و قوس‌های فراوان و با تاخیر نسبت به زمانبندی پیش بینی شده، لایحه برنامه هفتم توسعه منتشر گردید و از اسناد پشتیبان و مجموعه احکام و مقرره‌های آن رونمایی به عمل آمد آنچه که به عنوان لایحه برنامه هفتم توسعه منتشر گردیده و در دسترس عموم قرار گرفته است مشتمل بر ۳۰۲ ماده در قالب هفت بخش و ۲۲ فصل می‌باشد و مشخص نیست که آیا متن منتشره همان متن نهایی لایحه مصوب هیئت وزیران جهت تقدیم به مجلس شورای اسلامی است یا خیر؟

یک نگاه گذرا و بررسی اجمالی مفاد این لایحه حاکی از آن است که در لایحه برنامه هفتم توسعه به موضوع رفاه و تامین اجتماعی از منظرهای مختلف و گاه متضاد ومتعارض با یکدیگر توجه شده و احکام مربوط به این حوزه در فصول و بخش‌های مختلفی توزیع شده است و این امر باعث می‌گردد که نتوان یک برداشت واحد و یکسان از الگوی مورد نظر رفاه و تامین اجتماعی در این لایحه را استنباط نمود و چه بسا تهیه کنندگان لایحه با اعمال منظرگاههای متفاوت، به احکامی متعارض و متضاد با یکدیگر و از همه مهمتر مغایر با سیاستهای کلی نظام رسیده اند.

در صورت تصویب ماده ۶۷ لایحه برنامه هفتم توسعه و تغییر در نحوه محاسبه حقوق بازنشستگان و تاثیر حقوق سه سال پایانی خدمت آن‌ها روی حقوق بازنشستگی، حقوق بازنشستگان بر اساس متوسط حقوق در پنج سال آخر محاسبه خواهد شد و البته درصد افزایش ضریب سالانه در سه سال آخر نیز به آن اضافه می‌شود. این درحالی است که نحوه محاسبه حقوق بازنشستگان در ماده «۸۲» قانون برنامه ششم توسعه میانگین دو سال آخر دریافتی دارای کسور بازنشستگی است. در ماده «۶۷» لایحه برنامه هفتم توسعه که اخیرا رونمایی شد، آمده است: «میزان مستمری بازنشستگی در تمامی صندوق‌ها و سازمان‌های بازنشستگی از سال اول برنامه عبارت است از یک سی‌ام متوسط حقوق یا دستمزد ماهیانه مشمول کسور فرد در پنج سال آخر بیمه پردازی ضرب در سنوات پرداخت حق بیمه مشروط بر آنکه سی و پنج سی‌ام متوسط مذکور بیشتر نباشد. معادل یک دوم جمع قدر مطلق درصد افزایش ضریب سالانه حقوق یا دستمزد طی سه سال آخر به حقوق یا مستمری محاسبه شده فوق اضافه می‌گردد.»

همچنین بر اساس لایحه برنامه هفتم توسعه، حداقل سن لازم برای بازنشستگی مشاغل سخت و زیان‌آور برای زنان ۴۵ و مردان ۵۰ سال‌ تعیین شده است. در ماده ۶۶ لایحه برنامه هفتم توسعه آمده است، سن و سابقه قابل قبول در تمامی حالات احراز شرایط بازنشستگی در کلیه سازمان‌ها و صندوق‌های بازنشستگی در طول برنامه هفتم به ازای هر سال شش ماه افزایش‌ می‌یابد. در مورد صندوق‌های بازنشستگی که مبنای حداقل سن بازنشستگی تعیین نشده است حداقل سن لازم برای بازنشستگی ۵۳ سال در سال اول برنامه‌ است.

آیا اقدامات فوق می توانند چاره مشکل سازمان تامین اجتماعی شوند؟

مدیر عامل سازمان تامین اجتماعی (مرحوم نوربخش)در سال 1396 بارها اعلام نموده اند که بخش عمده پرداختهای جاری سازمان ،از محل حق بیمه های دریافتی ،انجام می شود. همچنین اعلام نموده اند چنانچه "همه بنگاههای اقتصادی سازمان به فروش روند با درآمد حاصل از آن می توان فقط 10ماه مستمری افراد تحت پوشش را پرداخت کرد".همچنین میزان مستمری پرداختی در سال 1396را 52000میلیارد تومان اعلام نموده اند.با محاسبه ای ساده ارزش بنگاههای اقتصادی سازمان به مبلغ 43300میلیارد تومان برآورد می شود (10*12/52000)که این مبلغ هم توسط مدیر عامل شستا(شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی )تایید و اعلام شده است.
آیا این مبلغ که عمده داراییهای سازمان می باشد،می تواند منابع لازم برای پرداخت هزینه های جاری سازمان را تامین کند ؟(بجای پرداخت از محل حق بیمه های وصولی )
مجددا" با محاسبه ای ساده و با فرض سود 15%(معادل سود سپرده های بانکی) مبلغ سود سالانه محاسباتی (فرضی) برای عمده داراییهای سازمان (43300میلیارد تومان) مبلغ 6495میلیاردتومان خواهد شد.(ماهانه 541میلیارد تومان)برای پی بردن به ناچیز بودن میزان عمده داراییهای اعلام شده سازمان و سود ناچیز احتمالی این داراییها ،کافی است سود ماهانه محاسبه شده فوق (541میلیارد تومان)رابا هزینه ماهیانه مستمری پرداختی در سال 1396بمبلغ 4330میلیارد تومان (8برابر سود فرضی)،مقایسه نماییم! متاسفانه با محاسبات فرضی فوق ، به علت پرداخت و تامین منابع لازم برای پرداخت مستمریها و نیز سایر هزینه های سازمان ،از محل حق بیمه های وصولی پی خواهیم برد !
اما سئوال اصلی این است که اگر ارزش سرمایه های بین النسلی حدود 65سال حیات سازمان ،نمی تواند تکافوی پرداخت حتی مستمریها را داشته باشد ،ادامه هزینه کردن حق بیمه های وصولی ،برای پرداخت مستمری ها،سرمایه ای برای نسلهای بعدی برجای نخواهد گذاشت و معلوم نیست چه آینده ای پیش روی سازمان خواهد بود ؟
بعلت عدم دسترسی و اعلام وضعیت مالی سازمان ،عدم انتشار صورتهای مالی حسابرسی شده سنوات گذشته بهمراه گزارش بازرس و حسابرس قانونی ،عدم انتشار گزارشات اکچوری سازمان از سنوات 94به بعد و.....باید از مسئولین فعلی سازمان تامین اجتماعی پرسیده شود که "سرمایه های بین النسلی " سازمان کجاست؟

چاره کار کجاست؟

هیچ سرمایه گذاری دیگری باندازه پرداخت 28 سال حق بیمه حداقلی و پرداخت حق بیمه حداکثری در دوسال آخر ،و برخورداری از مستمری حداکثری ، صرفه اقتصادی ندارد؟!

این سرمایه گذاری ظرف دوسال گرفتن مستمری ، بازیافت می شود و این سازمان تامین اجتماعی است که باید سالیان دراز ، مستمری حداکثری پرداخت کند؟! آش نخورده و .......

صرف نظر از سوء مدیریت در بهره وری منابع بیش از نیم قرن فعالیت سازمان،خروج منابع ناشی از پرداخت مستمری بر مبنای دو سال آخر به شرح فوق ، عمده دلایل ایجاد بحران در این سازمان می باشد .این موضوع هم توسط کارشناسان سازمان در تحقیقی منشر شده ، تایید شده است.

و اما پیشنهاد و چاره کار:

1- با توجه به در دسترس بودن سوابق بیمه پردازی کلیه افراد بیمه شده ، محاسبه ضریب پرداخت حق بیمه نسبت به حداقل دستمزد در هر سال به راحتی امکان پذیر می باشد.

ضریب پرداخت حق بیمه = (دستمزد مشمول حق بیمه) تقسیم بر (حداقل دستمزد در همان سال )

2- از تاریخ اجرای تغییرات، مستمری کلیه بیمه شدگان جدید بر مبنای میانگین ضرایب پرداخت حق بیمه نسبت به حداقل دستمزد در سی سال محاسبه خواهد شد.

3-افزایش درآمد پایدار سازمان ، تنها با واقعی شدن حق بیمه های وصولی و پرداخت مستمری بر مبنای معیار مناسبی از میزان حق بیمه های وصولی امکان پذیر است .

لذا با اصلاح درست نحوه محاسبه مستمری بر مبنای میانگین ضرایب پرداخت حق بیمه سی ساله ضربدر حداقل دستمزد سال بازنشستگی ، ضمن ترغیب بیمه شدگان به پرداخت حق بیمه واقعی ، امکان سوء استفاده را از بخشی از بیمه شدگان که فقط دو سال آخر را واقعی (غیر واقعی) اعلام می کنند ، سلب و موجبات پایداری منابع سازمان را مهیا می سازد.

بمنظور رعایت وضعیت بیمه شدگان فعلی :

الف )-روش میانگین ضرایب پرداخت حق بیمه سی ساله ضربدر حداقل دستمزد سال بازنشستگی برای بیمه شدگان جدید اعمال می شودو برای سایر بیمه شدگان نیز برحسب سوابق بیمه ای به شرح زیر اعمال می شود:

ب) بیمه شدگان بالای ده سال سابقه بیمه و زیر 15سال ، برمبنای میانگینضرایب پرداخت حق بیمه 15سال آخر بیمه پردازی ضربدر حداقل دستمزد سال بازنشستگی

ج)-بیمه شدگان بالای 15 سال سابقه بیمه و زیر 20 سال ، برمبنای میانگینضرایب پرداخت حق بیمه 10 سال آخر بیمه پردازی ضربدر حداقل دستمزد سال بازنشستگی

د)-بیمه شدگان بالای 20 سال سابقه بیمه و زیر 25 سال ، برمبنای میانگینضرایب پرداخت حق بیمه 5 سال آخر بیمه پردازی ضربدر حداقل دستمزد سال بازنشستگی

هـ)-بیمه شدگان بالای 25 سال سابقه بیمه ، برمبنای میانگین حق بیمه دو سال آخر بیمه پردازی ( به شرط اینکه 28 سال قبل حداقل پرداز نباشند) در غیر اینصورت برمبنای میانگین حق بیمه 5 سال آخر بیمه پردازی